خنیاگر فاجعه
گزیده‌ی شعرها

لوییز گلوک

ترجمهٔ شیرین کریمی

تنهایی درون‌مایه‌ای است که بسیاری از شعرهای گلوک، هر یک به شکل و شیوه‌ای، نقشش را بر خود دارند. دچاربودن به انزوا و جداافتادنی از دیگری که، هرچند بر زندگی شاعر نیز حاکم است، محصول شرایط خاص زندگی او و برآمده از احساسی شخصی نیست، بلکه نوعی از تنهایی است که در حیات انسانی جریان دارد.

خفتم چونان که صالحان بخسبند؛
زیستم چونان که جانیان بزیند
ذره‌ذره به پرداخت تاوانی محال.
و مُردم به تقاص
یکی از انواع شقاوت.

پایکوبی روی میخ‌ها
گزیده‌ی شعرها

یوگنی یفتوشنکو

ترجمهٔ شیرین کریمی

شعر دود پس می‌دهد
اما فرونمی‌نشیند.
یکجور کرداری دارد شیدا، بال‌بال‌زنان،
ما را که برمی‌گزیند.

در درازمدت برایم چندان مهم نیست چه‌کسی تخریبم می‌کند یا چگونه، یا چه‌کسی ذیل کدام مقوله می‌گنجاندم. می‌دانم که من یکی از کارگران هنرم، که در کارگاه داغ و ناسالمش، شعر، عرق می‌ریزم، و می‌دانم که این معنای زندگیم است.

می‌خواهم که قایق نامه‌رسانی باشم من برای تمام آنانِ از هم جداافتاده با یخ بیگانگی، زورقی پیش از فرارسیدن کشتی‌رانی‌های پرحجم، روان میان یخ‌های شناور به همراه نامه‌ها و بسته‌ها.

ـ از متن کتاب

در بهار جاودانۀ نسیان

هانس ماگنوس انسنزبرگر

ترجمۀ اژدر انگشتری

شعر انسنزبرگر انتظارات مرسوم را برآورده نمی‌کند؛ در معنای محافظه‌کارانه‌اش ادیبانه نیست، رازآلود نیست، مبهم نیست؛ نمی‌شود مثل یک مکعبِ روبیک با وجوه غامضش بازیِ سرخوشانۀ پایان‌ناپذیری به راه انداخت، تغزلی نیست؛ حدیث نفسی پرسوزوگداز نیست که همدلی خواننده را برانگیزد، و به‌طور کلی محصول تکرار و تقلید سنت‌های شعری پیش از خود نیست.
او شاعری حزبی نیست که علیه حزب مقابل بجنگد و به‌ناگزیر بر بخشی از واقعیت سرپوش بگذارد، مردم‌زاده‌ای نیست که صرفاً سیاست‌مداران را بانی حِرمان همگانی بداند و نقشِ تسهیل‌گرِ «خُرده‌جانیان» را فراموش کند، بلکه هیچ‌کس و هیچ‌چیز، نه سیاست‌مداران،‌ نه مردم، نه حتی خودش، و نه به‌طور کلی هیچ عنصری که موجودیت اجتماعی (و بِالمآل نقشی در شیوع نازیسم) داشته باشد، از نقد تسامح‌ناپذیر و بی‌رحمانۀ او جان سالم به در نمی‌برد.

انسنزبرگر مثل برشت نمی‌خواست شعرهایش رمزنوشته‌هایی غامض و بی‌روزن باشند که تنها به‌دستِ نخبگانی خبره رمزگشایی شوند؛ همان نخبگان روشنفکری که در زمان دیکتاتوری نازی ــ که بنا بود به‌دست ایشان تضعیف شود ــ یا همدست آن شده بودند یا تسلیمش. او نیز مثل برشت می‌خواست شاعری مدرن باشد، بی‌آنکه در تمایل عجیب و غیر‌عادی هنر مترقی به واپس‌گراییِ سیاسی سهیم باشد.

میشائیل هامبورگر

خاری سرگشته در بیابان

دیوان باباطاهر

تصحیح و مقدمه: عمران صلاحی

صلاحی به شیوه‌ای خاص و کاملاً تازه به معرفی باباطاهر و بازنگری در دوبیتی‌های به‌جامانده از او پرداخته است. می‌توان گفت که مطلب صلاحی آمیزه‌ای است از طنز و تحقیق.

شعر رسمی در مجلس ادبیات فارسی، نماینده‌های زیادی دارد، اما شعر محلی فقط یک نماینده دارد و آن هم باباطاهر عریان است … هم کهنه‌پردازی چون وحید دستگردی به باباطاهر توجه دارد و هم نوپردازی چون احمد شاملو.

عمران صلاحی

پایه و اساس ترانه‌ها روی عشق و دلباختگی نهاده شده و احساسات و تخیلات سادۀ روستاییان ایرانی به‌طور خیلی صریح و بی‌باکانه در آنها اظهار شده و این اندیشه‌های دل است که به‌صورت ترانه سروده شده و احساسات جان و روان است که به شکل این نغمات آشکار گشته است.

نقل قولِ دونالد ویلبر

معرفی کتاب “خاری سرگشته در بیابان” در خبرگزاری کتاب ایران “ایبنا”:

«خاری سرگشته در بیابان» عمران صلاحی برای اولین بار منتشر شد

انتشارات ناهید کتاب چاپ نشده مرحوم عمران صلاحی با عنوان «خاری سرگشته در بیابان» که تصحیح و مقدمه صلاحی بر دیوان باباطاهر است را برای اولین‌بار منتشر کرد.

مهتاب پیدا نیست

مجموعه شعر از شیرین کریمی

بعد از انتشار مجموعه شعرهای «پرواز در باران» و «حباب‌های آرزو»، « مهتاب پیدا نیست» سومین مجموعه شعری است که از شیرین کریمی منتشر می‌شود.

ستاره‌های پلاستیکی اتاقم
دیگر مثل سابق نمی‌درخشند
ستاره‌های حقیقی
پشت انبوهی از ابرهای بارانی
گم شده‌اند
نیمه‌ی تابان ماه پیدا نیست
چه اهمیتی دارد
در این شهر هزاران ماه برای روشن ماندن تقلا می‌کنند
و هر شاپرکی را به کام مرگ می‌کشانند
ولی ماه من یگانه است
حتی اگر هنگام خواب پتویی بر رویش بکشد.

پرواز در باران

شیرین کریمی

در هر شاعری کودکی پنهان است و در هر کودکی شاعری. کودک شاعر ناگهان با جهان روبه‌رو می‌شود. همه‌چیز را با شگفتی نگاه می‌کند. نام چیزی را نمی‌داند. خودش اشیاء را نام‌گذاری می‌کند.

برای نامیدن اشیاء دنبال کلمه می‌گردد. اگر کلمه‌ای پیدا نکند، خودش آن را می‌سازد. مثل انسان نخستین که وقتی از غار بیرون آمد، کلمه‌ای نداشت و در برابر طبیعت و اشیاء زبانش زبان اشاره بود.

بعد به تصویر پناه برد و اشیاء را به تصویر کشید و بعد آن تصاویر به کلمه بدل شد. کشف کلمه مثل کشف آتش بود که هم روشنایی داشت و هم گرمی. شاعر خردسال ما شیرین کریمی چنین حالتی دارد. ناگهان با جهان روبه‌رو شده است. طبیعت، اشیاء و آدم‌ها را کشف می‌کند و می‌نامد. برای نامیدن دنبال کلمه می‌گردد. به هر نحوی می‌خواهد دیده‌های خود را بگوید…

از مقدمهٔ زنده‌یاد عمران صلاحی بر این دفتر

رباعیات ابوسعید ابوالخیر، خیام، باباطاهر

تصحیح و مقدمه: جهانگیر منصور

جسمم همه اشک گشت و چشمم بگریست
درعشق تو بی چشم همی باید زیست
از من اثری نماند این عشق از چیست
گرمن همه معشوق شدم عاشق کیست

ابوسعید ابوالخیر

گر برفلکم دست بدی چون یزدان / بر داشتمی من این فلک را زمیان
وز نو فلکی دگر چنان ساختمی / کازاده به کام دل رسیدی  آسان

خیام

وای از روزی که قاضی ما خدابو / سرپل صراطم ماجــــــرا بو
به نوبت بگذرند پیر و جوانان / وای از آن دم که نوبت زان مابو

باباطاهر

رباعیات خیام

تصیح، مقدمه و حواشی: محمدعلی فروغی و قاسم غنی

ویرایش جدید: بهاءالدین خرمشاهی

همراه با ترجمه انگلیسی فیتز جرالد

رباعیات خیام دارای سه بخش است.

• ‌أ. عناصر پیش از متن
• ‌ب. متن
• ‌ج. عنصر پس از متن.

عناصر پیش از متن عبارت‌اند از:

1. پیشگفتار ویراستار
2. ترجمهٔ مقالهٔ مینورسکی دربارهٔ خیام
3. مقدمهٔ مبسوط شادروان فروغی بر رباعیات.

متن شامل ۱۷۸ رباعی است که شادروان فروغی و غنی بر وفق ضوابط و معیارهایی که عرضه داشته‌اند، از دل انبوهی از رباعیات منسوب به او، که تعداد آن‌ها در بعضی از مجموعه‌ها به حدود ده برابر این تعداد هم می‌رسد، برگزیده‌اند و اصیل یا محتمل الاصاله شمرده‌اند. عنصر پس از متن تعلیقات مصححان بر بعضی از رباعیات است که در متن با شماره و ستاره ممتاز شده‌اند.

رؤیاهای مرد نیلوفری
احوال و افکار و آثار سعید سرمد کاشانی

به کوشش: عمران صلاحی

رؤیاهای مرد نیلوفری شرحی است بر احوال و افکار و آثار سعید سرمد کاشانی و همچنین منظومه‌ای دربارهٔ او، که به کوشش زنده‌یاد عمران صلاحی تألیف و گردآوری شده است.

بعدازظهر روز جمعه، ۱۸ ربیع‌الثانی سال ۱۰۷۰ هجری قمری، پس از نماز جماعت، جنب مسجد دهلی، در برابر چشم نمازگزاران، سعید سرمد کاشانی را گردن زدند! به‌فرمان اورنگ زیب (پادشاه وقت هندوستان) و فتوای ملأ عبدالقوی (قاضی‌القضات شهر دهلی)
اما جرمش چه بود، ازنظر صاحبان زر و زور و تزویر، بیان سخنان کفرآمیز. اما سخن راست را از حافظ بشنویم:

جرمش این بود که اسرار هویدا می‌کرد.

آنچه دربارهٔ حلاج، سهروردی، عین القضات و نسیمی نوشته‌اند، دربارهٔ سعید سرمد هم صدق می‌کند. در زمانی که جنگ هفتادودوملت همه‌جا را فراگرفته بود و صاحبان زر و زور و تزویر به این جنگ دامن می‌زدند ” اندیشه‌های نوع‌پرستی و آمال انسان‌دوستی … در قالب طریق‌های صوفیانه… تبلیغ می‌شد.” ولی نه هر تصوفی.

حباب‌های آرزو

سرودهٔ شیرین کریمی

با مقدمهٔ بهاءالدین خرمشاهی

از مقدمهٔ بهاءالدین خرمشاهی بر کتاب حباب‌های آرزو:

بدون تعارف یا حتی قصد تشویق باید بگویم که رشد و تکامل شعر شیرین کریمی چشمگیر و مایهٔ خوش‌وقتی است. ببیشتر مضمون اصلی شعر او مهر و دوستی بود. شعرهای تازه هم حدیث مهر و وفا بسیار دارد، اما بیان و زبانش پخته‌تر شده است، می‌گوید: «کودکی هستم، شعر می‌گویم و می‌خوانم و با قلب کوچکم دنیا را لمس می‌کنم» این گفته چقدر صادقانه است و در عین ایجاز، معنای آن بلند است. یا چقدر شعری که برای عمو عمران صلاحی سروده ــ که بر کتاب اولش مقدمه‌ای جانانه نوشته بود ــ دل‌نشین است. در پایان آن شعر با کنایه‌ای ملیح می‌گوید: «اما انگار آسمان او را بیشتر از زمین دوست می‌داشت.»

از مقدمهٔ کتاب:

می‌خواهم آزادش کنم
حال بند او در دستانم است.
آزادی حق اوست.
نگاهش می‌کنم که چگونه تلاش می‌کند خود را از این بند
خلاص کند. دستانم باز می‌شوند.
حالا بادبادک من از همه بالاتر رفته است.

یوما آنادا

مجموعه شعر از سیدعلی صالحی

از کتاب یوما آنادا:

زیر هشت

چرا بعضی‌ها
فرق میان کاه و کلمه را نمی‌فهمند
بعضی‌ها 
با دهانشان حرف می‌زنند
با دهانشان می‌بینند 
با دهانشان می‌شنوند
با دهانشان می‌بلعند
و با دهانشان بالا می‌آورند :
ور ... ور ... ور!
حراف و آسوده می‌آیند
حراف و بی‌خیال زندگی می‌کنند
حراف و باحوصله می‌میرند.
بی‌خیال داداش!
همهٔ ما مسافریم
فرصت فهمیدهٔ ما هم 
فقط همین چند دقیقه است .
یک‌عمر دنیا بر ما گریست
یک‌لحظه هم ما به دنیا بخندیم.
عجیب است 
تنها او که مخالف رودخانه شنا می‌کند
به دریا خواهد رسید!