
درد جاودانگی
نوشتهٔ میگل د اونامونو
ترجمهٔ بهاءالدین خرمشاهی
ویلیام بارت درد جاودانگی را «تغزّل فلسفی شگرف» نامیده است. زبان فلسفه زبانی غامض، آکنده از اصطلاحات فنی و دیریاب. اما پای تغزل که به میان میآید، شور و سرود و سرمستی سر بر میآورد. اونامونو برای جلوهگرساختن این تغزل شگرف از واژگانی استفاده کرده است که همچون باران و شکوفههای بهاران پر از طراوت است.
درد جاودانگی در اصل مبحث غامض فلسفی است، ولی این مبحث غامض با همت طلبی از شکسپیر و دانته و میلتون و مولفان عهد جدید و در آمیختن قول و غزل آنها با درد اشتیاقی که از سینهٔ شرحهشرحه از فراق بر میخیزد، به یکی از شاعرانهترین و شکوهمندترین نوشتههای زمان ما تبدیل شده است. بهاءالدین خرمشاهی هم به مدد دانش و بینش و قریحهٔ سرشار و با همت طلبی از عطار و مولانا و خیام و سعدی و حافظ موفق شده است این «تغزل فلسفی شگرف» را در زبان فارسی باز آفرینی کند.
صالح حسینی
معرفی کتاب درد جاودانگی در ایبنا:
ترجمه «درد جاودانگی» با متن اصلی مقابله شد/ انتشار چاپ دهم مشهورترین کتاب اونامونو با ویرایش جدید
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشر ناهید دهمین چاپ ترجمه بهاالدین خرمشاهی از کتاب «درد جاودانگی؛ سرشت سوگناک زندگی» مشهورترین کتاب میگل د اونامونو، داستاننویس و فیلسوف اسپانیایی و از نویسندگان و بزرگان نسل ادبی معروف به «نسل ۱۸۹۸» را منتشر کرد. نهمین چاپ این کتاب در سال ۱۳۹۱ منتشر شده بود. خرمشاهی این کتاب را از برگردان انگلیسی آن، ترجمه کرده است.
در ویرایش جدید (سومین ویراست) این کتاب دکتر نجمه شبیری، استادیار گروه زبان اسپانیایی دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، متن ترجمه را با متن اصلی کتاب به زبان اسپانیایی، مقابله کرده است. شبیری خود، رمان «خاله تولا» اونامونو را به فارسی ترجمه کرده است.
این کتاب درباره میل به جاودانگی انسان گوشت و خون دار (و نه انسان انتزاعی که در مباحث فیلسوفان و متکلمان وجود دارد) است. اونامونو در این بحث مطرح میکند که نیازمند خدایی است که ضامن جاودانگی بشر باشد؛ خدایی که بتوان بر او امید بست.
کتاب شامل ۱۲ فصل (۱۲ مقاله به هم پیوسته از نظر محتوا) است که عناوین آن به ترتیب عبارتند از «انسانی که گوشت و خون دارد»، «نخستین منزل»، «عطش جاودانگی»، «ماهیت کاتولیسیسم»، «بیچارگی عقل»، «ژرفنای بیپایان»، «عشق، رنج، شفقت، تشخص یافتن»، «از خدا تا به خدا»، «ایمان، امید و خیرخواهی»، «دین، اساطیر عالم بالا و بازگشت به خدا»، «شالوده عمل»، «دنکیشوت در تراژدی ــ کمدی امروز اروپا». شرح زندگی و افکار اونامونو و همچنین چگونگی ترجمه این اثر، نیز محتوای پیشگفتار مترجم بر این کتاب را تشکیل میدهد.

تکمله کتاب را نیز دو مقاله «چالشگری اونامونو با مرگ» نوشته ویلیام بارت و «درد جاودانگی و ترجمه پهناور» نوشته صالح حسینی، تشکیل میدهد. در مقاله دوم نویسنده ضمن اشاره به احاطه بسیار بهاالدین خرمشاهی بر زبان و ادبیات فارسی، به بهرههایی که وی از اشعار مولانا، سعدی، حافظ، خیام و… برای ترجمه هرچه بهتر این کتاب گرفته اشاره میکند.
حسینی در این راستا ضمن اشاره به جملات و بندهایی از متن ترجمه، ابیات همسنگ آنها را از ادبیات کلاسیک ایران میآورد. به عنوان مثال حسینی ضمن اشاره به ترجمه این کلام اونامونو که «اشعار هومر نه از سرآغاز، که از سرانجام سخن میگوید؛ نه از بدایت که از نهایت یک تمدن حکایت میکند (ص ۶۹ کتاب)» مینویسد که مترجم برای ترجمه از این بیت خیام «در دایرهای که آمد و رفتن ماست / او را نه بدایت نه نهایت پیداست» بهره برده است. البته نویسنده پای این نکته مهم را نیز به میان میکشد که متن اصلی کتاب نیز چنین است و اونامونو پیچیدهترین اصطلاحات و مفاهیم فلسفی را با بهرهگیری از کلام ترنس (یکی از مشهورترین کمدی نویسان روم باستان)، ویلیام شکسپیر، الگیری دانته و جان میلتون، مطرح کرده است.
این کتاب برای نخستین بار در سال ۱۳۶۰ از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر شد. دومین و سومین چاپ این کتاب از سوی نشر البرز در دسترس مخاطبان قرار گرفت و در نهایت از چهارمین چاپ آن در سال ۱۳۷۹ به نشر ناهید سپرده شد.
چاپ دهم (ویراست سوم) کتاب «درد جاودانگی: سرشت سوگناک زندگی» نوشته میگل د اونامونو و ترجمه بهاالدین خرمشاهی با شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه، ۴۵۱ صفحه و بهای ۲۷ هزار تومان از سوی نشر ناهید در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
از دیگر کتابهای منتشر شده اونامونو به زبان فارسی میتوان به «هابیل و چند داستان دیگر» و رمانهای «خاله تولا» و «مه» اشاره کرد. داستان «قدیس مانوئل؛ نیکوکار شهید» از مجموعه «هابیل و چند داستان دیگر» به صورت یک کتاب مجزا هم منتشر شده است.