اثر مشهور روسو در امر تعلیم و تربیت، کتاب امیل است که گفته‌اند نسل دورهٔ اول انقلاب فرانسه را پرورش داده است و دست‌مایه‌ای شده است برای اصلاحات اخلاقی ـ تربیتی نسل‌های بعد که ماییم و نسل ما.
در کتاب قرارداد اجتماعی پایه‌های حکومت دموکراسی را طرح‌ریزی می‌کند و زمینه‌ساز انقلاب فرانسه می‌شود؛ و در همین کتاب است که گفته است برتری همواره از آن ملت است و نه حکومت.
کتاب اعترافات همراه با دیگر مکتوباتش شالودهٔ مکتب رمانتیسم قرن هجده را شکل داده و بر رمانتیک‌های آن عصر و نیز بعدها به هنرمندان قرن نوزده تأثیری سودمند داشته است.
این‌که افکار روسو پیچیده و گاه توأم با ایهام است شک نیست، اما آنچه این فیلسوف را برجسته می‌کند، علاوه بر نظراتش در قلمرو علم تربیت، عقایدش در خصوص مساوات و عدالت اجتماعی است.
کتاب آیندهٔ خلاقیت و خلاقیت آینده پیامی بسیار امیدبخش و هیجان‌انگیز دارد و آن این است که: از طریق اکتشاف‌های علمی ثابت شده است که در این عصر، در کلیه فعالیت‌های انسانی، موفقیت به شرطی امکان‌پذیر است که در هر محیطی که کار و زندگی می‌کنیم، لازم است در همهٔ روابطمان با دیگران نه‌تنها اصل دوستی و احترام متقابل را رعایت کنیم و از تبعیض بپرهیزیم، بلکه حتی مجدانه در جست‌وجوی افرادی از نژادها، قومیت‌ها، ادیان، دیدگاه‌ها، و فرهنگ‌های متفاوت باشیم تا با بهره‌مند شدن از تنوع حاصل، به غنای محیط بیفزاییم.
از دیگر اصول متعدد دیدگاهی که «جهان‌بینی خلاق» نامیده شده آن ست که «با زیستن بر اساس ارزش‌های مشترک، دنیا را به مکان بهتری برای ژندگی تبدیل کنیم.» اگر اصول ارائه‌شدهٔ جهان‌بینی خلاق به‌اندازه کافی گسترش یابد ــ و با توجه به نتایج حاصل از کاربرد نسبتاً وسیع آن‌ها، احتمال چنین گسترشی بسیار بالا به نظر می‌رسد ــ صلح و دوستی و آرامش فراگیر را در پی خواهد داشت.
به‌عبارت‌دیگر، انسانیت در کسب‌وکار، در تجارت، در مدیریت، در سیاست، … در همه‌جا، ضروری بلکه حیاتی است. این پیامی است که در طول تاریخ بشر، متفکران، مصلحان، پیامبران رهبران دینی بر آن تأکید داشته‌اند. تفاوت جهان‌بینی خلاق با این پیام‌ها در آن است که اکنون علم ثابت کرده است که ــ درنهایت ــ انسان چاره‌ای جز انسانیت ندارد. زیرا چنان‌که خواهیم دید، این قانون طبیعت است.
***
امروز، در سراسر جهان، میلیون‌ها نفر از مردم در جریان خلق کردن آینده‌ای هستند که از گذشته متفاوت است. تلاش‌های فردی شما ما را به زمانی پیش می‌برد که در آن، دنیا واقعاً به نفع همه کار خواهد کرد. این کتاب را به شما تقدیم می‌کنیم.
در آغاز روایت مرگ ویشنو زیبا و شورانگیز، ویشنو؛ پیرمرد فراموش‌شده‌ای که در پاگرد پله‌های ساختمانی چهار طبقه در بمبئی ساکن است، آخرین روزهای زندگی‌اش را می‌گذراند؛ درحالی‌که همسایگانش پاتاک‌ها و عصرانی‌ها بر سر پرداخت هزینه آمبولانس به جان هم افتاده‌اند. همچنان‌که حوادث معمول در طبقات مختلف ساختمان واقع می‌شود؛ درام تأسف‌بار ساکنانش آشکار می‌گردد: آقای جلال جست‌وجوی بیمارگونه و آزاردهنده خود را در مفاهیم متعالی زندگی آغاز کرده، وینود تانجا مرد مغموم و منزوی هنوز در شور و عشق همسرش که سال‌ها پیش زندگی را وداع گفته، می‌سوزد؛ کاویتا عصرانی؛ دختر دم بخت که در خیالات وسوسه انگیزش خود را قهرمان فیلم‌های هندی می‌پندارد، فرار مضحکش را به اجرا می‌گذارد، خانم پاتاک، و خانم عصرانی به جدال ابدی خود ادامه می‌دهند.
ویشنو ساعت آخر حیاتش را تجربه می‌کند. این روایت معصومانه و لطیف سراسر آمیخته با میتولوژی هندو و انعکاس پرزرق‌وبرق فیلم‌های هندی است. محل زندگی این چند خانواده نماد مذهبی و اجتماعی جامعه معاصر هند قلمداد می‌شود، و صعود ویشنو از پله‌ها به‌عنوان تعالی روح در مراحل مختلف حیات معنا پیدا می‌کند.
همچنان‌که ویشنو به مرحله پرواز روح از جسم نزدیک می‌شود باور می‌کند همان خدای ویشنوست که نه‌تنها نگهبان ساختمان و ساکنان آن است، بلکه مأموریت دارد از موجودیت کائنات حفاظت نماید و سرنوشت جهان اکبر را پاسداری کند.
چرم ساغری [La Peau de chagrin] این رمان کوتاه انوره دو بالزاک (۱۷۹۹-۱۸۵۰)، نویسنده فرانسوی، متعلق به دوره آغاز آفرینندگی ادبی حقیقی اوست. وی یک سال پیش از آن، نخستین «صحنه‌های زندگی خصوصی» را فراهم آورده بود. او با چرم ساغری، که به سال ۱۸۳۱ انتشار یافت، رشته قصه‌هایی را آغاز می‌کرد که بعداً مجموعه کمدی انسانی جایگاه ویژه‌ای به نام «بررسی‌های فلسفی» یافت. مارکی جوانی به نام رافائل دو والانتین، که یتیم و سخت تنگدست مانده است، دستخوش وسوسه اثر بزرگی است که مایه امید و تسلای خاطر اوست: این وسوسه نگارش «نظریه اراده» است که اثری بدیع و مبهم، و مانند خود ماجرای داستان ملهم از مسمریسم و علوم خفیه است. ولی چون از وسعت کار نومید می‌شود می‌خواهد خودکشی کند. در این هنگام با شخصیت عجیب نیمه عتیقه‌فروش و نیمه جادوگری ملاقات می‌کند. این شخص تکه‌ای چرم ساغری به او هدیه می‌کند که دارای قدرت برآوردن کلیه آمال و همه آرزوهای کسی است که آن را در اختیار داشته باشد. منتها در پی هر آرزویی که برآورده می‌شود سطح جرم کاهش می‌یابد و از عمر صاحب خود که تکه چرم نماد آن است می‌کاهد. رافائل سخت توانگر می‌شود، با همه رازها و خوشی‌های زندگی آسوده آشنا می‌گردد، اما یک سال بعد در پی سلسله ماجراهای پرآشوبی درمی‌گذرد. بدین ترتیب، طرح رمان بسیار ساده است، ولی همان سادگی، خود چندان قانع‌کننده نیست. بااین‌همه، بالزاک در این قصه داستان‌پرداز فوق‌العاده‌ای جلوه‌گر می‌شود، او از راز تأثیرگذاری در خواننده آگاه است، می‌تواند او را به چنین داستان دور از حقیقت و حوادث بی‌شماری که مولود آن است دل‌بسته گرداند. چرم ساغری نه واقعاً یک رمان، بلکه حکایتی است نیمه فلسفی، نیمه خیالی و تا حدی یادآور شیوه کار هوفمان است که تأثیر بسیار عظیمی در «بررسی‌های فلسفی» گذاشته است. ولی نظریه بالزاک در سرتاسر کتاب کمی بیش‌ازاندازه واضح و نیز کمی بیش‌ازحد ساده‌لوحانه است. بالزاک به‌گونه‌ای تقدیر و موجبیت مطلق موجود انسانی اعتقاد دارد. وقتی‌که دست این تقدیر را در موجبیت اجتماعی نشان می‌دهد، به عظمتی حقیقی دست می‌یابد، زیرا نظریه‌های او هرقدر محل چون‌وچرا باشد، باز بر پایه بسیار مستحکم مشاهده استوار است. توجه او در این کتاب معطوف به این نکته است که تضاد موجود بین تدبیر و تقدیر انسان را روشن گرداند. اگر انسان مهار کار خود را به دست تقدیر رها کند و به رفاه مادی برسد، چنان‌که قهرمانش رسید، در عوض تقدیر در قلمرو اخلاقی ارمغانی جز مسکنت و دلهره ندارد. پایان اندوه‌بار رافائل این نکته را به‌خوبی روشن می‌سازد. اما در میان آرزوهایی که والانتن در سر می‌پرورد آرزویی هم هست که پیامد شومی ندارد و از عمرش نمی‌کاهد و آن وصال دختر جوانی است به نام پولین. چراکه عشق دوجانبه نیرومندتر از تقدیر است، و پیش از آن‌که آرزوی خود را بر زبان آورد، عشق حاصل بوده است. مدت‌ها بود که پولین هم، بی‌آنکه او بداند، دوستش می‌داشته است.
با همه خصوصیت ساده‌لوحانه، نظریه‌ای که بالزاک در این کتاب مطرح می‌کند، باید پذیرفت که چرم ساغری داستانی است که به طرز ستایش‌انگیزی به پایان می‌رسد و سخت جذاب است. این داستان در شمار شناخته‌ترین و پرخواننده‌ترین آثار بالزاک است. چراکه نویسنده در این اثر، مانند بیشتر آثار خود، می‌تواند واقعیت و خیال را به طرز ستایش‌انگیزی به هم بیامیزد و رغبت و کنجکاوی خواننده را تا پایان برانگیزد. این اثر، که نسبت به داستان «لوئی لامبر» روح و دل‌نشینی کمتری دارد و کمتر از «جستجوی مطلق» شگفت‌انگیز و دلهره‌انگیز است، با دو رمان پیشین یکی از آثار عمده «بررسی‌های فلسفی» است که بالزاک در آن‌ها از واقع‌گرایی دور شده و غالباً با ناشیگری، ولی با برانگیختن شوق و علاقه خواننده، سعی کرده که موضوعات عقیدتی را که اساس اثر اوست روشن گرداند.
دکتر محمدتقی غیاثی. فرهنگ آثار. سروش.
۱.Honore Balzac ۲. Raphael de Valentin ۳. Mesmerisme ۴.Hoffmann ۵.Pauline
«آندره ژید» نویسنده فرانسوی (۱۸۶۹-۱۹۵۱) در سال ۱۹۰۸ به مناسبت انتشار کتاب «نامه‌های داستایفسکی» مقاله مفصلی درباره این نویسنده منتشر کرد و در سال ۱۹۱۱ چون قرار بود رمان «برادران کارامازوف» را «ژاک کوپو» در تماشاخانه «ویوکولومبیه» پاریس روی صحنه آورد، مقاله‌ای دراین‌باره در روزنامه «فیگارو» به چاپ رسانید.
در سال ۱۹۲۲ نیز به مناسبت صدمین سالگرد تولد او خطابه‌ای در همان تماشاخانه ایراد کرد. چندی بعد، بنا به درخواست «ژاک کوپو» شش سخنرانی درباره «داستایفسکی» و آثار او در همان تماشاخانه ایراد نمود که در مجله «هفته نامه» به چاپ رسید. بعد در سال ۱۹۲۳ همه این نوشته‌ها و سخنرانی‌ها را با هم در یک جلد کتاب منتشر ساخت. کتاب حاضر ترجمه همین اثر است.
هنری میلر Henry Miller نویسندهٔ سختکوش و پرکار آمریکایی کمابیش همهٔ آثارش پرده‌درانه و زندگینامه‌ای است. منتقد کبیر شیوهٔ زندگی آمریکایی است و به قول خودش نوعی آنارشیسم صلح‌جویانه دارد. اغلب آثارش به‌خاطر بی‌باکی تعبیرات و وقاحت‌نگاری بی‌اندازه‌اش در آمریکا و انگلستان ممنوع الانتشار بود (تا ۱۹۶۰). سبکش/ نگاهش آمیزه‌ای از رئالیسم/ سورئالیسم و ناتورالیسم است، غالباً گویی مستندنگاری می‌کند و زندگینامهٔ خودنوشت می‌نویسد. از بیش از ۶۰ کتاب او بیش از ۵-۶ اثر را نمی‌توان به فارسی ترجمه کرد. به‌خاطر همان بی‌پروایی‌های قلمی‌اش.
دو کتاب مدار رأس السرطان، و مدار رأس الجدی (معروف به مدارین)، نیز سه‌گانهٔ تصلیب خون چکان معروف‌ترین آثار اوست. آنچه از او می‌توان به راحت به فارسی ترجمه کرد سفرنامهٔ یونان، برجسته‌ترین کتاب‌ها در زندگی من و همین چهار اثر نسبتاً کوتاهی است که با عنوان شیطان در بهشت فراهم و در این کتاب عرضه شده. به جای معرفی پژوهشگرانهٔ او زندگینامهٔ خودنوشت کوتاهش (در ۹ صفحه) در آغاز کتاب حاضر ترجمه شده. علاوه بر شیطان در بهشت، در این اثر رسالهٔ ژرف‌اندیشانهٔ تأملی بر مرگ میشیما (نویسندهٔ بزرگ معاصر ژاپنی که در ملأعام در میدانی پرجمعیت به رسم غریب و کهن ژاپنی با شمشیر خودش را کشت، چند اثرش به فارسی ترجمه شده) آمده است. همراه با لبخند در پای نردبان که شاعرانه‌ترین اثر اوست، و تأملاتی بر نویسندگی که در اثر اخیر همراه با پیامدی کوتاه ترجمهٔ خانم نازی عظیماست.
«هدف من از نویسندگی، مستفر کردن واقعیتی بزرگتر است. من نه رئالیسم و نه ناتورالیست. من از زندگی می‌نویسم. از زندگی نوشتن فقط با به کار گرفتن عوالم خواب و سمبول‌های دیگر میسر است. من نویسنده‌ای هستم عمیقاً متافیزکی، و استفاده‌ای که از حادثه‌ها و نمایش و تشبیه می‌کنم، بهانه‌ای است برای مطرح کردن مسائل عمیق‌تر. من با پورنوگرافی مخالفم و با وقیح‌نویسی و هتاکی موافقم. بیشتر از هر چیز طرفدار تخیل و خیال‌بافی و آزادی‌هایی که خیالش را هم نکرده‌ایم، هستم. من تخریب را به نحو سازنده‌ای ــ کمابیش به شیوهٔ آلمانی‌ها ــ به کار می‌برم، اما همیشه به یک هماهنگی واقعی و صلح و سکوت درونی توجه دارم»
«قصه»ها معمولاً شرح غیرواقعی ساده و مداومی از زندگی قهرمان هستند. هر قصه با آغاز یک زندگی یا دوره‌ای از زندگی شروع می‌شود، برای قهرمان آن مشکلاتی پیش می‌آید و قهرمان با زور بازو یا با نیروی عقل و یا به یاری نیروهای ماوراءالطبیعه بر آن مشکلات فائق می‌آید و قصه با پیروزی او پایان می‌یابد. اما داستان کوتاه چنین جریان مدامی ندارد.
«داستان کوتاه» به یک قطعه شعر و یا یک تابلو نقاشی نزدک‌تر است تا به یک قصه. در داستان کوتاه یک حادثهٔ فرعی از زندگی را به عاریه می‌گیرند تا به بهانهٔ آن، گاهی یک نکتهٔ عاطفی یا ظریف، گاهی یک ترکیب زیبا و گاهی یک تحلیل دقیق را عرضه کنند. ولی باز هم همهٔ این عوامل فرعی است بر ترکیب بی‌نقص و هم‌آهنگ داستان کوتاه.
داستان کوتاه ممکن است حادثه داشته باشد و یا نداشته باشد ولی در هر حال حادثه‌ای که در آن وجود دارد برای نویسنده منظور اصلی نیست، بلکه اصل خود داستان کوتاه است که اگر در آفریدن آن کوچک‌ترین نقصی راه یابد همهٔ ارزش خود را از دست می‌دهد …
… عده‌ای از نویسندگان بزرگ در کنار آثار مختلف خویش «قصه‌ها»یی هم نوشته‌اند. فرق این قصه‌ها با کار قصه‌نویسان معمولی این است که شاعرانه‌تر و زیباتر است و گاهی زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد …
رومن گاری در رمان لیدی ال دو دلداده را از میان خیل جوانان اواخر قرن پرآشوب نوزدهم برگزیده که یکی ــ آرمان ــ سودای مبارزهٔ سیاسی را در سر می‌پروراند و دیگری ــ دیانا ــ سودایی عشق است معشوق را به تمامی برای عشق ورزیدن می‌خواهد. پیداست که در کشاکش عشق و مبارزه چه‌بسا یکی فدای دیگری می‌شود و در این هنگامهٔ پرغوغا پیوسته شکننده‌تر آسیب‌پذیرتر است.
«نمی‌دانی چه روزهایی را بی تو گذرانده‌ام. به خاطر این روزها از تو بدم می‌آید. می‌توانستیم با هم خوشبخت باشیم.»
مقالاتی که این کتاب را تشکیل می‌دهد از چند کتاب مختلف فراهم شده است، عرفان و منطق نام یکی از آن‌هاست. در آن کتاب علاوه بر مقالهٔ «عرفان و منطق» که اساسی‌ترین مقالهٔ کتاب است، مقالات دیگری هم هست که در کتاب حاضر نیامده است. این عنوان را مترجم به کتاب حاضر داده است، زیرا تصور می‌کند اساسی‌ترین مقالهٔ کتاب حاضر نیز همین مقاله است.
درجهٔ اهمیت سایر مقالات فرق می‌کند. پاره‌ای از آن‌ها نسبتاً سبک است و متعرض مسائل دشوار فلسفی نمی‌شود، پارهٔ دیگر سنگین‌تر است، و گاه نویسنده در آن‌ها نظریات اساسی خود را طرح کرده است. هر دو دستهٔ مقالات؛ به نظر مترجم، از روشن‌ترین و خواندنی‌ترین مقالات راسل است. تشخیص این دو دسته را مترجم بر عهدهٔ خوانندگان می‌گذارد.
