خاطرهٔ خودکامگی

نویسنده: اوراسیو کاستیانوس مویا

ترجمه: قاسم صنعوی

کاستیانوس مویا، در رمان اخیرش خاطرهٔ خودکامگی ساز دیگری می‌زند. نوشته‌ای در سه پاره که برمبنای رویدادهای واقعی است: کودتای ۱۹۴۴ ارتش علیه دیکتاتور نازی‌پرست اِل‌سالوادور، ماکسمیلیانو هرناندز مارتینز که در خلع ید دیکتاتور ناکام می‌ماند، لیکن به اعتصابات سراسری دامن می‌زند.

کتاب با یادداشت‌های روزانهٔ هایده ــ زن خانه‌داری ــ فتح باب می‌شود که شوهرش، پریکلس، به سبب انتقاد از حکومت زندانی است. فصل‌ها، یک در میان، با رک‌گویی‌های شیرینی به روایت شوخ‌طبعانه و عجیب کله‌من، پسر بزرگ این خانواده، و جیمی می‌پردازد (که به دلیل نقش داشتن در کودتا) درصدد گریختن از کشوراَند.

ترانهٔ اختتامیهٔ رمان، در پسزمینه‌ای متعلق به دهه‌ها بعد، تأمل‌برانگیز و سودایی است. با آنکه هر یک از پاره‌ها حال و هوایی خاص خود را دارد ـ بیش از همه به شنیدن داستان هایده اشتیاق پیدا می‌کنیم. این کتاب، دلچسب‌ترین داستان کاستیانوس مویا تا به امروز است.

ـ شیلا گلسیر، نیویورک تایمز

برزخ

توماس الوئی مارتینث

ترجمهٔ قاسم صنعوی

از متن کتاب برزخ:

… سه شب پیش از چیزی که از آن پس «انقلاب» نام می‌گرفت، امیلیا لیست نام‌های مهمانان عروسی‌اش را به دفتر پدرش آورد. پدرش از او خواست که سبد کاغذهای باطله را در بخاری خالی و همه را به خاکستر تبدیل کند. یک صفحه آراسته به اعلام‌های دستنویس، چسبیده به ته سبد باقی ماند. امیلیا موقع کندن آن، نخستین سطرهایش را خواند: «بدون شمشیر و صلیب از آرژانتین چه چیز می‌تواند باقی بماند؟ چه کسی جرأت خواهد کرد که با محروم کردن اصل ملی از یکی از این دو ستون، به اخلاف بپیوندد؟» امیلیا وقتی با سبد برگشت، ورقهٔ نجات‌یافته از شعله‌ها را به او داد.

… کتاب‌خوان حریصِ تیزهوشی بود. تشابه‌ها بین نخستین نوشته‌های کافکا با تربیت عاطفی فلوبر را درمی‌یابید و با شرح و بسط نابی کشف‌های یک پروفسور کلمبیایی، گی‌یرمو سانچث تروخیو و را که طی سالیان درمورد تأثیر جنایت و مکافات بر محاکمه مطالعه کرده بود برایم توصیف کرد. این پروفسور سرانجام به اینجا رسیده بود که اثبات کند کتاب محاکمه تاروپودی عالی است که به کافکا اجازه داده قطع رابطه‌اش با فلیسه بوئر را نقل کند؛ به این ترتیب از شخصیت‌ها و موقعیت‌ها، مانند از کتابی در کتاب دیگر، استفاده مجدد کرده بود. ما وقت‌مان را با سرگردان کردن خودمان در حکایت‌های بی سر و دم می‌گذراندیم، ولی این امر به‌نظرمان هیچ اهمیتی نداشت، زیرا این تنها هدف‌مان بود: حرف زدن از موضوع‌هایی که در آنجا نمی‌توانستیم با کس دیگری تقسیم کنیم.

معجزه‌های کوچک در دفتر اشیاء پیدا شده

سالواتوره باسیله

ترجمهٔ قاسم صنعوی

از متن کتاب معجزه‌های کوچک در دفتر اشیاء پیدا شده:

غرق در سکوت چیزهایی که احاطه‌اش می‌کردند به دوروبرش نگاه کرد. پرهیب‌های‌شان را برانداز کرد، و برای نخستین‌بار پی برد که آن‌ها هم دقیقاً مانند او رنگی ندارند. با خودش فکر کرد درواقع تمام چیزهایی که او دور خودش جمع کرده فقط مهروموم‌هایی هستند نهاده‌شده بر قفل‌های زندگی که وقتی باز شوند اندوه رها خواهند کرد؛ سدهای کوچکی هستند که خود او دور تنهایی‌اش کشیده تا آن را تحمل‌پذیر و درنتیجه مطمئن‌تر کند.

… چیزی نمی‌ماند آن‌ها از من شکایت کنند، زیرا من آمده بودم که کارد را در زخم تکان دهم. اتفاقی که می‌افتاد این بود. برخی از آن‌ها زندگی تازه‌ای ترتیب داده بودند، برخی عشق تازه‌ای پیدا کرده بودند، برخی دیگر هنوز در خیابان، زیر پل‌ها، در کلبه‌ای یا در زیر کارتن‌ها بودند، زیرا به این نحو بود که احساس می‌کردند آزادند … و من چه می‌توانستم بگویم؟ به خانه‌تان برگردید؟ به چه حقی؟ هرکسی آزاد است هرچه می‌خواهد بکند.

برادر معنوی

برندهٔ جایزهٔ من بوکر ۲۰۲۱

داوید دیوپ

ترجمهٔ قاسم صنعوی

در رمان برادر معنوی آلفا، دهقان اروپایی، در زمین بی‌نام به توزیع مرگ می‌پردازد. دل برکنده از همه‌چیز و همه‌کس، حتی از خود، خشونت خودش را می‌گسترد و به حدی بذر هراس می‌پاشد که رفیق‌های خودش را دچار ترس می‌کند.

انتقال او به پشت جبهه، سرآغاز تداعی گذشته آلفا در افریقا، دنیایی ازدست‌رفته و درعین‌حال از نو زنده شده که فراخوانی‌اش سیمایی درخشان از مقاومت در برابر نخستین سلاخی عصر جدید است.

***

ترجمه‌کردن هرگز آسان نیست. ترجمه‌کردن، کمی خیانت‌کردن، تقلب‌کردن است. معامله بر سر یک عبارت با عبارت دیگر است. ترجمه‌کردن یکی از اندک فعالیت‌های انسانی است که در آن انسان ناگزیر است درمورد جزییات دروغ بگوید تا واقعه‌ای را به‌صورت برجسته نقل کند. ترجمه‌کردن، همان پذیرفتن خطر بهتر از دیگران فهمیدن این امر است که حقیقت کلام فقط یکی نیست، بلکه دوگانه، حتی سه‌گانه، چهارگانه یا پنجگانه است.

ـ از متن کتاب

جنگ تهیدستان

اریک ووئیار

ترجمهٔ قاسم صنعوی

ناگهان سرها گیج می‌روند و پیکرها سبکی نور را پیدا می‌کنند. آن‌وقت انسان می‌تواند همه‌چیز بگوید! فکرها یکدیگر را جذب می‌کنند، کسانی که کلمه‌هایی از خودشان باقی نمی‌گذارند برای همیشه نابود می‌شوند. به درون گودال می‌افتند. دیگر صدایشان شنیده نمی‌شود، دیگر کسی آن‌ها را نمی‌بیند.

ــ از متن کتاب

مردم داستان می‌خواهند، می‌گویند که داستان روشن‌کننده است؛ و داستان هرچه واقعی‌تر باشد، مردم آن را بیشتر دوست دارند. ولی داستان‌های واقعی را هیچ‌کس نمی‌تواند نقل کند. باوجوداین داستان‌ها ساخته می‌شوند، و ما را از کودکی با آن‌ها نگه می‌دارند: «گوش کنید! بخوانید! نگاه کنید!» امید که حقیقت ما تحقق پیدا کند و از هرچه نزدیک‌تر با ما تماس پیدا کند و با تصویرها و کلمه‌ها تا نهایت حد ممکن ما را به جلو براند.

ــ از متن کتاب

ووئیار در سال ۲۰۱۹ جنگ تهیدستان را پیش از موعد تعیین‌شده منتشر کرد. خودش دراین‌باره می‌گوید: «اوضاع و احوال کنونی [جنبش جلیقه‌زردها] کتاب را جذاب می‌کرد؛ به‌نظرم رسید که زمان انتشار آن رسیده است.»

ــ از مقدمهٔ مترجم

سومین دروغ

آگوتا کریستف

ترجمۀ قاسم صنعوی

سومین دروغ، سرگذشت اندوهبار دو برادر است که در فکر یکی می‌گذرد: «من را کلوس می‌نامند، ولی آیا نامم همین است؟ من از کودکی یاد گرفته‌ام که دروغ بگویم. در دوران بازآموزی به من دروغ می‌گفتند و من هم دروغ می‌گفتم. پس از گذر از مرز کشورم هم دروغ گفتم و در کتاب‌هایم نیز دروغ گفتم. می‌خواهم برادری را بیابم که شاید وجود نداشته باشد. آیا برای آخرین‌بار دروغ خواهم گفت؟» – و برادر دیگر: «نام من کلوس است. ولی هیچ‌کس من را به این نام نمی‌شناسد. از پنجاه سال پیش که برادر دوقلویم ناپدید شده، زندگی‌ام دیگر خیلی معنی ندارد. دیرزمانی چشم به راه بازگشتش مانده‌ام. اما اگر امروز برگردد ناگزیر خواهم بود به او دروغ بگویم.»

پس از هراس‌های جنگ و سال‌های رژیم سربی، آیا سرانجام زمان گشودن چشم‌ها به روی حقیقت رسیده است؟ ولی در این صورت، حقیقت چیزی جز دروغی دیگر نخواهد بود، زیرا «کتاب هرقدر هم که اندوهبار باشد، به اندازه زندگی غبار نیست …

خانم آگوتا کریستوف، نویسنده مجارستانی‌الاصل، در این رمان کوتاه که در کشورهای گوناگون با استقبال گرم رو‌به‌رو شده، به این پرسش، پاسخ می‌دهد.

مدرک

آگوتا کریستف

ترجمۀ قاسم صنعوی

مدرک، بخش دیگری از زندگی دو برادر توأمی است که دیری با هم زیسته‌اند و اکنون یکی از مرز گذشته است و دیگری در پشتِ «پرده آهنین» مانده. لوکاس، برادر مانده در شهر کوچک، به سبب جدایی از برادر رنج بسیار عمیق می‌برد، ولی با پذیرفتن نقش پدر در قبال کودکی علیل که زیر بال‌و‌پر خود گرفته، این خلأ شدید را جبران می‌کند. با برقرار‌کردن چند پیوند دوستی پرمعنا با ساکنان محل، به ایجاد رابطه اجتماعی مثبت‌تری کمک می‌کند، هرچند به گفته ناقدی، «مدرک» یک «سفر به دوزخ» واقعی است.

دفتر بزرگ

آگوتا کریستف

ترجمۀ قاسم صنعوی

در شهر بزرگ، جنگ غوغا می‌کند. زنی به منظور در امان داشتنِ دو پسر دوقلویش، آنان را به شهری کوچک می‌برد و به مادربزرگ خسیس، شرور و کثیفشان می‌سپارد. دو کودک که به‌خود وانهاده شده‌اند، یاد می‌گیرند که بر سرما، گرسنگی و شقاوت‌های روزمره غلبه کنند. دو کودک غول‌آسا و درعین‌حال جذاب، که نزد خود آموزش می‌بینند و می‌خواهند واقع‌بین باشند، هرگونه اخلاق و حتی ارزش را طرد می‌کنند و ناخواسته برای خود اخلاق و ارزش‌های تازه‌ای می‌آفرینند.

کتاب «دفتر بزرگ» زمانی شهرت بیشتری یافت که در یکی روزهای سال ۲۰۰۰ مأموران پلیس کلاس سوم دبیرستانی در شهر آبویل فرانسه را تعطیل کردند تا دبیر کلاس را به کلانتری ببرند. علت شکایت شماری از اولیای شاگردان بود که اعلام می‌کردند دبیر مذکور به شاگردانش توصیه می‌کرده که دفتر بزرگ را بخوانند، و این امر زمانی روی می‌داد که این اثر در بسیاری از دبیرستان‌ها چون یکی از آثار کلاسیک معاصر معرفی می‌شد. با پشتیبانی بسیاری از روشنفکران و آموزگاران فرانسه از دبیر مذکور و نیز مداخله وزیر آموزش ملی، ماجرا پایان یافت. فیلمی که در سال ۲۰۱۳ از روی این اثر تهیه شد، جزو نه فیلم برگزیده زبان‌های خارجی در اسکار ۲۰۱۴ عرضه شد.